Een mijlpaal die we liever niet hadden gehad, maar we ontkomen er niet aan: we hebben in Nederland al ruim een jaar te maken met de gevolgen van COVID-19. Hoe gaan familiebedrijven hier mee om? Judith van Helvert-Beugels is Associate Lector Familiebedrijven bij Hogeschool Windesheim en zij deelt haar bevindingen met ons.
Juist familiebedrijven tonen een grote mate van veerkracht tijdens de Coronacrisis
Vooral de economische gevolgen van de maatregelen die de politiek ons land oplegt om een grotere uitbraak van het virus te voorkomen vragen een hoge mate van aanpassing-vermogen van ons allen. Wij vroegen ons af of er een verschil is te zien in de manier waarop familiebedrijven omgaan met de coronacrisis in vergelijking met non-familiebedrijven. Judith van Helvert-Beugels is Associate Lector Familiebedrijven bij Hogeschool Windesheim. Zij deelt haar bevindingen met ons, samen met Martijn Hendriksen van De Rendtmeesters, die ervaringen uit de praktijk deelt.
Om te beginnen: de economische coronacijfers
Een crisis, in welke vorm dan ook, heeft direct effect op de economie. Het CBS berekende de krimp van het Nederlandse bbp voor het jaar 2020. Deze kwam uit op 3,7% en is daarmee even groot als in 2009, tijdens de financiële crisis. De schommelingen waren groot. In het tweede kwartaal nam het bbp af met 8,5%, om vervolgens met een groei van 7,8% in het derde kwartaal gedeeltelijk te herstellen.
Opvallend is dat er niet meer faillissementen zijn dan een jaar eerder. In de eerste 11 weken van 2021 zijn 425 bedrijven en instellingen failliet verklaard. Dat zijn er 375 minder dan in dezelfde periode van 2020. Maar misschien komt hier nog verandering in als de steunmaatregelen van de overheid zijn stopgezet.
De OESO berekende een krimp van de mondiale economische activiteit in 2020 met 4,2%. Er wordt echter ook direct een herstel voorspeld in 2021 van 5,6%. Het bbp van de eurozone nam met 7,5% af voordat er opnieuw een stijging te zien is tot +3,6 % in 2021.
Oriëntatie op de lange termijn
Als Associate Lector Familiebedrijven bij Hogeschool Windesheim houdt Judith van Helvert-Beugels zich bezig met onderzoek naar de manier waarop familiebedrijven zich in hun gedrag onderscheiden van andere bedrijven, bijvoorbeeld in het nastreven van niet-financiële doelen zoals continuïteit. Zij kan een duidelijke rode draad aangeven voor de manier waarop familiebedrijven omgaan met de gevolgen van COVID-19.
“Uit een wereldwijd onderzoek van The Step Project naar de omgang met de coronacrisis onder 3.000 familiebedrijven blijkt dat er bij deze bedrijven een grote mate van veerkracht te zien is. Dat komt vooral door de oriëntatie op de lange termijn. Een beroep doen op het aanpassingsvermogen van de directie, en dus de familie, is iets dat vaker is gebeurd in de crises van de afgelopen decennia. Bij een familiebedrijf draait immers alles om het waarborgen van de continuïteit. Ook in de coronacrisis zie je dit terug.”
Hendriksen vult aan: “Familiebedrijven bevinden zich daardoor in de best mogelijke positie om de leidende rol op zich te nemen om de economische motor aan te blijven drijven, zodat we met elkaar uit de crisis komen. Omdat ze in eerste instantie snel reageren op de acute noodzaak die er is om de bedrijfsvoering aan te passen en daarna direct naar de lange termijn kijken, met het oog op continuïteit.”
Niet elk bedrijf is veerkrachtig
Overigens stelt Van Helvert-Beugels duidelijk dat deze veerkrachtige manier van werken zeker niet voor alle familiebedrijven geldt: “Sommige familiebedrijven zijn juist heel sterk gewend om te opereren vanuit tradities en zo weinig mogelijk afwijken van de ingezette koers. Vanuit het verleden zijn zij bovendien gewend om op een bepaalde manier te werken en zij vinden het lastig om ineens een nieuw pad in te slaan. Maar de bedrijven die dit wél kunnen, terwijl ze ondertussen vasthouden aan hun identiteit en kernwaarden, kunnen zich juist in dit soort tijden onderscheiden. Zeker als zij financieel nog wat vet op de botten hebben, dan is het een moment om kansen te pakken die andere bedrijven op dit moment niet kunnen pakken.”
Opvolging in coronatijd
Hendriksen ziet vanuit de ervaringen in zijn rol als Rendtmeester dat COVID-19 de wereld heeft opgeschud, zeker in het bedrijfsleven: “Voor familiebedrijven is de opvolging natuurlijk altijd een actueel onderwerp. Maar in coronatijd krijgt dat toch soms net een andere lading. Zo komt het voor dat de volgende generatie al twijfelde over het al dan niet instappen in het familiebedrijf en dat de crisis rondom COVID-19 ervoor zorgt dat het antwoord definitief nee is. Dat geldt met name wanneer het familiebedrijf actief is in een sector die hard geraakt wordt door de crisis, zoals retail of horeca. Maar er zijn ook zeker voordelen te noemen van een familiebedrijf in coronatijd. Het is een genuanceerd verhaal.”
Verschil met winstgedreven bedrijven
Duurzaamheid, de energietransitie, zorg voor de stakeholders: dat zijn allemaal aspecten waarmee familiebedrijven zich vooral in coronatijd kunnen onderscheiden ten opzichte van anderen, aldus Van Helvert-Beugels. “Daar zie je ook het duidelijke verschil tussen beursgenoteerde bedrijven en familiebedrijven die dat niet zijn. Winst maken voor de aandeelhouders is bij die laatste groep van ondergeschikt belang. Als in de crisis blijkt dat je misschien wat achter bent gebleven bij bepaalde ontwikkelingen, zoals duurzaamheid of een andere transitie, dan is dit hét moment om daar vol op in te zetten.”
Om zo’n transitie te kunnen maken, vindt Van Helvert-Beugels het een goed idee voor familiebedrijven om een Raad van Advies op te zetten, die hierin mee kan denken. “Juist doordat dit externe mensen zijn, kunnen zij met een blik van buiten ernaar kijken. Je kunt hier verschillende expertises in samenbrengen. Zo haal je onafhankelijkheid het bedrijf in.”
Hendriksen vult aan: “En om de familie mee te nemen in dit traject, zou je voor de familieleden een familieberaad kunnen opzetten waarin ze periodiek worden bijgepraat over de ontwikkelingen of de transitie van het familiebedrijf.”
Geduld voor innovatie
Doordat je bij familiebedrijven een goede balans hebt tussen financiële doelen en niet-financiële doelen, zoals continuïteit, is investeren in innovatie soms een risico dat juist niet genomen wordt. Maar als innovatie wél op de agenda staat, dan is daar veel meer geduld voor dan bij meer commercieel georiënteerde bedrijven, vertelt Van Helvert-Beugels: “Zo heeft Marlies van Wijhe, directeur van Koninklijke Van Wijhe Verf, er bewust voor gekozen om in te zetten op de duurzaamheid van de producten. Dát is de reden dat zij als familiebedrijf kunnen concurreren met de grote beursgenoteerde bedrijven in de verfbranche. In het lab bij Van Wijhe wordt gewerkt aan allerlei uitvindingen op dit gebied. Daar hebben zij het geduld voor, ook al weten ze niet vooraf wat het ze gaat opleveren.”
“Gerelateerd aan dit geduld is natuurlijk het geduldig kapitaal waarmee gewerkt wordt. Bij een investering met eigen vermogen hoef je je niet druk te maken over het rendement dat je aandeelhouders eisen. Je kunt een langere terugverdienperiode aanhouden om innovatie de kans te geven om echt tot bloei te komen. Daarbij helpt de langere relatie met stakeholders ook. Als je al heel lang zaken doet, vertrouw je elkaar meer.”
Je doet het met elkaar
Veel familiebedrijven hebben al jaren warme banden met dezelfde leveranciers, afnemers en medewerkers. Die sociale cohesie komt eveneens goed van pas in crisistijden, vertelt Van Helvert-Beugels: “Je doet het met elkaar, want als je leverancier omvalt, dan heb jij ook een probleem. En zonder medewerkers kun je niet produceren. Daarbij zie je dat familiebedrijven ook vaak nog heel lokaal geworteld zijn, de gunfactor is heel groot in beide richtingen. Er zit een duidelijke passie in familiebedrijven om samen de schouders eronder te zetten en te kijken naar kansen. Dat helpt enorm in deze tijden.”
Over De Rendtmeesters
De Rendtmeesters is als multi family office gespecialiseerd in de begeleiding van vermogende families en familiebedrijven. Overdracht van vermogen en familieondernemingen naar de volgende generatie zijn terugkerende thema’s in de praktijk. De Rendtmeesters assisteert bij het verantwoord omgaan met bezit, om zo voor meerdere generaties doelen te realiseren en de continuïteit te borgen. De ‘dt’ staat voor Discreet en Toegewijd.
Wilt u meer weten over de verschillende family offices of hoe wij deze rol vertalen? Neem dan gerust volledig vrijblijvend contact met ons op en wij vertellen alles over de mogelijkheden en onmogelijkheden.
